geciviliseerd

Geciviliseerd is een Nederlands bijvoeglijk naamwoord dat “geciviliseerd” of “beschaafd” betekent. Het is afgeleid van het werkwoord civiliseren, met het voorvoegsel ge- dat het voltooid deelwoord vormt: geciviliseerd. De oorsprong ligt in het Latijnse civilis via het Franse civiliser en bereikte het Nederlands in de vroegmoderne tijd. In zinsverband wordt geciviliseerd gebruikt om personen, samenlevingen of gedragingen te beschrijven die voldoen aan normen van orde, recht, onderwijs en verdraagzaamheid.

In het dagelijkse taalgebruik kan geciviliseerd neutraal of normatief klinken, afhankelijk van de context, en draagt het soms een impliciete evaluatie van beschaafdheid ten opzichte van anderen. Historisch is het begrip beschaving vaak bekritiseerd als een project met westerse onderbouwing en hiërarchie, wat leidde tot kritiek uit postkoloniale en antropologische invalshoeken. Moderne perspectieven benadrukken vaak pluraliteit van sociale ordeningen en pleiten voor preciezere criteria bij evaluatie van samenlevingen, zoals rechtsstaat, mensenrechten, onderwijs en gezondheidszorg.

Zie ook: beschaving, civil society, eurocentrisme, dekolonialisme.