externaliserende

Externaliserende, of externalisering, is een term uit de psychologie die verwijst naar gedrags- en emotionele problemen die zich naar buiten richten. Bij kinderen en jeugdigen komen vaak externaliserende probleemgedragingen voor zoals agressie, dwarsheid, opstandig gedrag en impulsiviteit. Dit staat in contrast met internaliserende problemen zoals angst en depressie, die meer naar binnen gericht zijn.

Oorzaken zijn meestal een combinatie van biologische factoren, temperament, opvoedingsstijl en omgevingsomstandigheden. Inconsistentie in discipline, conflicten thuis en stressvolle leefomstandigheden vergroten de kans op externaliserend gedrag. Vaak komt een combinatie met andere stoornissen voor, zoals ADHD of leerstoornissen, wat de behandeling bemoeilijkt.

Beoordeling gebeurt met informatie van ouders, leerkrachten en soms de kinderen zelf. Gestandaardiseerde vragenlijsten zoals de Child Behavior Checklist (CBCL) of de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) worden vaak gebruikt, naast een klinisch interview. Diagnose op basis van criteria uit DSM-5 of ICD-11 kan worden gesteld als er sprake is van stoornissen als Oppositioneel opstandig gedragsstoornis (ODD) of Gedragsstoornis (CD).

Behandeling is meestal gericht op gedragsverandering en gezinsondersteuning. Evidence-based interventies omvatten ouderbegeleiding en Parent Management Training (PMT), cognitieve gedragstherapie gericht op zelfcontrole, schoolprogramma’s en, indien nodig, medicatie voor ADHD of comorbide aandoeningen. Vroege interventie en geïntegreerde zorg verbeteren uitkomsten en verminderen langdurige schade aan school, relaties en arbeidsleven.

En in bredere zin kan externalisering ook verwijzen naar een psychodynamisch defensemechanisme waarbij onacceptabele gevoelens aan anderen worden toegewezen.