excitatieverschijnselen

Excitatieverschijnselen zijn acute tekenen van verhoogde mentale en lichamelijke arousal, gekenmerkt door onrust, opwinding en verstoord gedrag. Ze kunnen gepaard gaan met verlenging van motorische activiteit, paranoïde of onsamenhangende gedachten en verlengde reactietijden. Het ziektebeeld ontstaat vaak snel en vraagt om directe beoordeling en vaak beveiliging van de patiënt.

Oorzaken van excitatie variëren en kunnen psychiatrische, neurologische en medische factoren omvatten. Veelvoorkomende oorzaken zijn psychiatrische aandoeningen zoals manie of psychose, intoxicatie met stimulantia (bijvoorbeeld amfetaminen, cocaïne) of hallucinogenen, en withdrawal-syndromen (bij alcohol of benzodiaën). Medicatie bijwerkingen, pijn, ernstige ziekte, intoxicaties en delirium zijn eveneens relevante oorzaken. In oudere patiënten komen delirium en somatische aandoeningen vaak voor als oorzaak van agitatie.

Symptomen bestaan uit psychomotorische onrust, snelle of onaangepaste gedachten, bedreigd of wantrouwend gedrag, snelle stemmingswisselingen, tremor, tachycardie, hypertensie en zweten. Soms zijn agressie, restlessness en slaapstoornissen aanwezig. Bij hevige excitatie kan sprake zijn van gevaar voor de patiënt en anderen, wat snelle interventie vereist.

Diagnose berust op klinische beoordeling en het uitsluiten van andere oorzaken zoals delirium of psychose. Aanvullend onderzoek kan bloed- en toxicoliëgische tests, beeldvorming of elektrolytenstudies omvatten, afhankelijk van de context.

Behandeling richt zich op veilige opvang en het onderkennen van de onderliggende oorzaak. Niet-medicamenteuze maatregelen omvatten kalmerende omgevingsfactoren en geruststelling. Medicamenteuze behandeling kan bestaan uit benzodiazepines bij alcohol- of benzodiazepinewithdrawal, en antipsychotica bij ernstige agitatie of psychotische symptomen. Zodra mogelijk, is het behandelen van de onderliggende oorzaak essentieel. Monitoren en betrokkenheid van medische of psychiatrische professionals zijn aanbevolen.