energiedispersieve

Energiedispersieve verwijst naar methoden en detectoren die signalen of straling scheiden en analyseren op basis van hun energie. Het centrale idee is dat de energie van individuele fotonen of deeltjes een karakteristieke informatie bevat, waarmee men de aard, samenstelling of toestand van een monster kan bepalen. Energiedispersieve technieken worden veel toegepast in spectroscopie en imaging, waar de energie-resolutie bepalend is voor de kwaliteit van de analyse.

Een veel voorkomende toepassing is energiedispersieve röntgendiffractie en spectroscopie in elektronenmicroscopie, zoals energiedispersieve röntgenanalyse (EDS of EDX) bij een scanning electron microscope (SEM) of transmission electron microscope (TEM). Bij EDS meet een detector de energiespectrum van karakteristieke röntgenstralen die vrijkomen wanneer het materiaal wordt aangestraald. De peaken in het spectrum komen overeen met specifieke elementen, wat kwalitatieve en kwantitatieve analyse mogelijk maakt. Typische detectoren zijn siliconen driftdetectoren of Si(Li)-detectoren.

Energiedispersieve detectie wordt ook toegepast in gamma- en röntgenstralingsthermen en in andere velden zoals astronomie en nucleaire spectroscopie. Ten opzichte van wavelength-dispersive technieken scheidt energiedispersieve analyse de signalen op energie in plaats van op golfgetal, wat meestal snellere data oplevert maar een lagere spectrale resolutie heeft. Dit gaat gepaard met overlappende pieken en hogere kalibratie- en standaardbehoeften.

Voordelen zijn onder meer snelheid, eenvoud en brede toepasbaarheid voor snelle oriëntatie en ruimtelijke analyse (bijvoorbeeld elementaire kaartingen in materialen). Beperkingen omvatten beperkte resolutie, overlappende pieken, gevoeligheid voor monstersamenstelling en de noodzaak van correcte kalibratie.