endomembranowego

System endomembranowy to zespół błonowych struktur wewnątrz komórek eukariotycznych, które łączą się ze sobą poprzez transport pęcherzykowy. Należą do niego błona jądrowa z otoczką, retikulum endoplazmatyczne (szorstkie i gładkie), aparat Golgiego, lizosomy, endosomy, pęcherzyki transportowe oraz, w roślinach i niektórych protistach, tonoplasty. Nie wlicza się do niego mitochondriów, chloroplastów i peroksysomów, które mają odrębne systemy błonowe. System endomembranowy koordynuje syntezę, modyfikację, sortowanie i dystrybucję białek oraz lipidów.

Szorstkie retikulum endoplazmatyczne zawiera rybosomy na powierzchni i syntetyzuje białka przeznaczone do sekrecji, błon komórkowych lub innych organelli. Gładkie retikulum bierze udział w syntezie lipidów, metabolizmie węglowodanów i detoksykacji w niektórych tkankach. Aparat Golgiego modyfikuje i sortuje białka i lipidy, kierując je do właściwych lokalizacji: błon, sekrecji, lizosomów lub endosomów. W roślinach i wielu organizmach aparat Golgiego jest zorganizowany w enklawy cis, medial i trans.

Transport pęcherzykowy łączy te struktury: pęcherzyki COPII odchodzą z ER w kierunku Golgi, a COPI i inne mechanizmy zapewniają transport zwrotny i dystrybucję do błon. Fuzję pęcherzyków z docelowymi błonami ułatwiają białka SNARE, wspomagane przez Rab GTP-azy i inne czynniki kotwiczące. Dzięki temu możliwe jest utrzymanie spójności błon i precyzyjne dostarczanie składników.

Zaburzenia funkcji systemu endomembranowego mogą prowadzić choroby genetyczne i metaboliczne, takie jak zaburzenia glikozylacji (CDG) czy mucolipidoza II (I-cell disease), wynikające z nieprawidłowego sortowania enzymów lizosomalnych. System ten pozostaje kluczowy dla homeostazy komórkowej i odpowiedzi na stres komórkowy.