czynniki

Czynnik (w liczbie mnogiej: czynniki) to termin używany w języku polskim do opisania elementu składowego, determinanty lub zmiennej w różnych dziedzinach. W ogólnym sensie czynnik oznacza rzecz, która wpływa na wynik lub stan rzeczy.

W matematyce i informatyce czynniki to składniki iloczynu. W liczbach całkowitych czynniki liczby 12 to 1, 2, 3, 4, 6 i 12. W algebrze często mówi się o czynnikach wielomianu jako o takich, które po przemnożeniu dają ten wielomian (np. x-1 i x+2 są czynnikami x^2+x-2).

W statystyce i badaniach naukowych czynniki to zmienne niezależne lub elementy eksperymentu, które wpływają na obserwowany wynik. Mówimy o poziomach czynnika (np. różne metody leczenia w badaniu klinicznym: poziom A, poziom B). W epidemiologii i naukach o zdrowiu używa się terminu czynniki ryzyka lub czynniki etiologiczne jako przyczynowe elementy chorób.

W chemii i biochemii czynnik bywa synonimem odczynnika lub bodźca chemicznego, choć termin ten zazwyczaj odnosi się do elementów wpływających na reakcję. W języku potocznym czynnik może oznaczać przyczynę lub powód zjawiska, np. czynniki atmosferyczne.

Ogólnie rzecz biorąc, pojęcie czynnika jest wieloznaczne i zależy od kontekstu; najważniejsze jest wskazanie, co jest materiałem, determinantem lub zmienną w danym systemie.

---