endomembranowy

Endomembranowy odnosi się do endomembranowego systemu błonowego komórki, czyli zestawu błonowych organelli i struktur, które współdziałają w syntezie, modyfikacji, sortowaniu i transporcie białek oraz lipidów. System obejmuje jądrową otoczkę z błoną jądrową, szorstką i gładką siateczkę śródplazmatyczną, aparat Golgiego, lizosomy, endosomy, pęcherzyki transportowe oraz błonę plazmatyczną. Elementy te utrzymują łączność poprzez pączkowanie i fuzje pęcherzyków oraz sieć kontaktów błonowych, co umożliwia przemieszczanie cząsteczek między compartmentami w sposób zorganizowany.

Główne funkcje endomembranowego systemu obejmują syntezę i modyfikację białek i lipidów, ich pakowanie do pęcherzyków, sortowanie do różnych destynacji (sekrety, błona, lizosomy) oraz degradację i recykling materiałów (np. endocytoza i autofagocytoza). W szorstkiej ER syntetyzowane są białka przeznaczone do sekrecji i błon; w gładkiej ER nadzorowana jest synteza lipidów i detoksykacja; następnie trafiają do Golgi, gdzie poddawane są dalszym modyfikacjom, a ostatecznie są sortowane do właściwych miejsc.

Ewolucja i znaczenie: endomembranowy system błonowy wykształcił się na wczesnym etapie ewolucji eukariotycznej i stanowi kluczowy mechanizm organizacji wewnątrzkomórkowej, umożliwiając skomplikowany przebieg sekretoryjny i złożoną logistykę błonową. Niektóre organelle, takie jak mitochondria i plastydy, funkcjonują niezależnie od systemu endomembranowego, powstałe w wyniku endosymbiozy.