encodingspecificiteitswet

De encodingspecificiteitswet, ook bekend als het encodingspecificiteitsprincipe, is een uitgangspunt uit de geheugenpsychologie. Zij stelt dat de kans op succesvolle herinnering groter is wanneer de cues die aanwezig waren tijdens het vastleggen van de informatie (encoding) overeenkomen met de cues die beschikbaar zijn bij het ophalen (retrieval). Met andere woorden: geheugenprestaties hangen sterk af van de mate van overeenkomst tussen de encode-context en de retrieval-context.

Het principe werd in 1973 geïntroduceerd door Endel Tulving en Donald Thomson in hun artikel "Encoding Specificity and Retrieval Processes in Episodic Memory." Het bouwt voort op het idee dat herinneringen niet uitsluitend door de sterkte van het geheugenfragment worden bepaald, maar door de interactie tussen wat is opgeslagen en welke aanwijzingen bij het ophalen worden gebruikt. Het is verwant aan contextafhankelijk geheugen en toestandafhankelijk geheugen, en benadrukt dat ontbrekende cues tijdens ophalen kunnen leiden tot missen bij herinnering, zelfs als de informatie ooit is geleerd.

Toepassingen en implicaties zijn onder meer invloedrijke lessen voor onderwijs, forensische psychologie en geheugenonderzoek. Praktische voorbeelden omvatten beter herinneren wanneer studeer- en testomstandigheden lijken op elkaar (bijv. dezelfde omgeving of dezelfde formulering van vragen) en het belang van cue-consistentie bij examen- of interviewomstandigheden. Kritisch gezien zijn de effecten context-/toestandsafhankelijk en cue-afhankelijk geheugen in sommige situaties modest en variëren ze afhankelijk van soort materiaal en confirmatiecontroles; het principe biedt wel een bruikbaar raamwerk voor het begrijpen van waarom en wanneer herinneringen falen of slagen afhankelijk van aanwezige cues.