effectorfunctie

Effectorfunctie verwijst in de immunologie naar de functionele acties die immuuncellen uitvoeren om ziekteverwekkers te bestrijden of afwijkende cellen te elimineren. Deze functies treden op nadat cellen zijn geactiveerd en gematureerd tot effectorcellen en vormen het eindstadium van een immuunrespons, vaak in directe reactie op herkenning van antigenen.

De belangrijkste mechanismen van effectorfuncties omvatten cytotoxische activiteit, fagocytose en secretie van immunologische mediatoren. Cytotoxische cellen zoals CD8+ T-lymfocyten en natuurlijke killercelli (NK-cellen) verwijderen geïnfecteerde of maligne cellen door afgifte van perforine en granzymes, wat leidt tot lysis of apoptose. Fagocytische cellen, zoals macrofagen en neutrofielen, nemen pathogens op en vernietigen ze binnen vesikels. Daarnaast produceren verschillende effectorcellen cytokinen die de immuniteit coördineren en andere cellen activeren. Humorale effectorfuncties komen tot uiting in de werking van antistoffen: neutralisatie van pathogenen, opsonisatie die fagocytose vergemakkelijkt, en activatie van het complement-systeem.

Verschillende cellen leveren specifieke effectorfuncties. CD8+ T-cellen en NK-cellen voeren cytotoxische taken uit; macrofagen en neutrofielen voeren fagocytose en ontstekingsmediatie uit; B-cellen produceren antistoffen die humoraal beschermend werken. T-helpercellen leveren ondersteunende cytokines die de kwaliteit en duur van de effectorrespons bepalen.

Effectorfuncties worden streng gereguleerd door TCR-signalen, co-stimulatie en het cytokinemilieu. Een disbalans kan tot immunopathologie leiden, zoals auto-immuunziekten of immunodeficiënties. Klinisch zijn efficiënte effectorfuncties cruciaal voor vaccinatie, immunotherapie en het bestrijden van infecties en tumoren.