effectevaluatie

Effectevaluatie is het onderzoek naar het causale effect van een interventie, programma of beleid op specifieke uitkomsten. Het doel is vast te stellen wat er gebeurt door de interventie en wat er zonder zou zijn gebeurd. Zo ontstaat inzicht in effectiviteit, verantwoording en mogelijke aanpassingen. Effectevaluatie wordt veel toegepast in overheidsbeleid, gezondheidszorg, onderwijs en sociale programma's.

Methoden en ontwerpen

De meest strikte benadering is een gerandomiseerde gecontroleerde proef (RCT). Als randomisatie niet mogelijk is, kunnen quasi-experimentele ontwerpen worden ingezet, zoals verschil-in-differentials, regression discontinuity, instrumentele variabelen of matching-technieken. Ook observationele studies kunnen bijdragen met passende causaliteitsbenaderingen, maar zijn gevoelig voor confounding. Het theorie-model van verandering (logische model) helpt bij het formuleren van verwachtingen over hoe en waarom de interventie zou werken, en welke uitkomsten relevant zijn.

Uitvoeringsaspecten en data

Belangrijke stappen zijn het kiezen van relevante uitkomsten, het bepalen van de tijdshorizon, en het verzamelen van geschikte data. Data kunnen afkomstig zijn uit administratieve registers, surveys of evaluatierapporten. Validiteit speelt een centrale rol: de interne validiteit (causaliteit) en de externe validiteit (generaliseerbaarheid) moeten worden afgewogen en transparant besproken.

Resultaten en gebruik

Effectgrootten en onzekerheidsmaten worden gerapporteerd, vaak samen met implicaties voor beleid, uitvoering en verdere onderzoek. Hoewel economische evaluatie en kosten-batenanalyse verwante onderwerpen zijn, bestrijkt effectevaluatie uitsluitend de vraag naar het causale effect van de interventie. Beperkingen en aannames worden expliciet vermeld, samen met aanbevelingen voor verbetering of aanpassing.