ecosystemenontstaat

Ecosystemenontstaat is het proces waardoor een ecosysteem ontstaat en zich ontwikkelt uit initiële condities, zoals een pas gevormd landschap of een gebied na verstoring. Het omvat de resultaten van biologische invadiem, de opbouw van habitatstructuren en de werking van energiestromen en nutriëntenkringlopen die levende gemeenschappen in stand houden.

Bij primaire successie vestigen pioniersorganismen zich op ongevormde oppervlakken, zoals lava, rotsen of zandduinen. Lichenen, algen en mossen bepalen de eerste bodemsamenstelling en creëren omstandigheden waarin gravier en bodemsamenstelling veranderen, waarna grassen, heesters en uiteindelijk bomen kunnen verschijnen. Secundaire successie vindt plaats nadat een verstoring de meeste organismen heeft verwijderd maar bodems en peut niet geheel verdwenen zijn, zoals na bosbrand of overstroming; hier verloopt de ontwikkeling vaak sneller door bestaande bodemleven en resthabitats. De opbouw van een ecosysteem gaat gepaard met veranderingen in soortensamenstelling, structuur (van microhabitats tot boomkronen) en functionele processen zoals voedingsstoffenkringloop, waterbalans en energievoorziening via voedselketens.

Kernprocessen omvatten dispersie, kolonisatie, competitieve interacties en vaak bemiddelende relaties tussen soorten, zoals mycorrhiza en bestuivers. Ecosystemen kunnen door eenvoudige feedbacks zichzelf stabiliseren of juist kwetsbaar blijven voor verstoringen; veel ecosystemen zijn dynamisch en vertonen geen statische “eindtoestand”.

Menselijke activiteiten beïnvloeden het ontstaan en de ontwikkeling van ecosystemen aanzienlijk. Restauratie en herstelprogramma’s streven ernaar om verstoorde systemen mogelijk terug te brengen tot een functioneel ecosysteem. Voorbeelden van ontstaan zijn eilanden die groeien na vulkanische activiteit, verlaten landbouwgronden die weer ontwikkeld raken en herstellende mangroves of koraalriffen.