controlegetallen

Controlegetallen zijn extra cijfers die aan een reeks cijfers worden toegevoegd om de correctheid van die reeks te controleren. Ze dienen als foutdetectie bij invoerfouten, transcripte- of typfouten en bij automatische verwerking. Door de controlegetallen te berekenen uit de overige cijfers, kan een systeem in veel gevallen detecteren of de invoer geldig is.

Hoe controlegetallen werken, is afhankelijk van de gekozen wiskundige methode. In veel systemen wordt een congruentie of een modulusregeling toegepast. Na het genereren van de controlegetallen wordt de volledige reeks gecontroleerd: bij invoer moet de som of de remainder voldoen aan een gekoppelde eis, waardoor fouten sneller opvallen.

Enkele bekende algoritmen zijn onder andere de Luhn-techniek (modulus 10), veel gebruikt voor creditcardnummers en sommige identiteitsnummers. ISBN-nummers gebruiken ook een modulus-systeem, bij ISBN-13 met een mod 10-achtige berekening met gewichten, en ISBN-10 met een modulus-11-regeling waarin een X als tien kan voorkomen. IBAN maakt gebruik van twee controlecijfers berekend volgens een MOD 97-10-systeem. Ook EAN/UPC-barcodes passen checkcijfers toe via modulus 10.

Toepassingen van controlegetallen zijn wijdverspreid: bankrekeningnummers, creditcards, barcodes, identificatiesystemen, en product- of logistieke codes. Ze verbeteren data-integriteit en foutdetectie, maar ze spreken niet alle typen fouten af en kunnen niet tegen alle vormen van fraude beschermen. Desondanks vormen controlegetallen een fundamenteel hulpmiddel in moderne gegevensverwerking.