consonantgeminatie

Consonantgeminatie, ook wel verdubbeling van een medeklinker genoemd, is een fonologisch verschijnsel waarbij een medeklinker in een woord langer wordt uitgesproken of als een dubbele medeklinker fungeert. Het fenomeen komt in vele talen voor en kan fonemisch zijn (waarbij gemination betekenisverschillen kan veroorzaken) of allofonisch (het resultaat van morfologische of fonotactische omstandigheden).

Acoustisch gezien wordt geminate medeklinker doorgaans gekenmerkt door een langere duur van de consonant, vaak met een stevigere sluiting bij plosieven en soms met verschillen in stem- of ademhalingskenmerken vergeleken met de enkelvoudige vorm. De exacte articulatorische realisatie varieert per taal en kan invloed hebben op de syllabische structuur en de prosodie van het woord.

Typologie en orthografie: in talen waar geminatie fonemisch is, kan het onderscheidende betekenisverschillen opleveren (bijvoorbeeld pa(lla) “bal” vs pala “schep” in het Italiaans). In andere talen kan geminatie het gevolg zijn van morfologische processen zoals affixatie of woordvorming. Orthografisch wordt geminate vaak aangeduid door verdubbeling van een letter (bijv. Italiaans, Fins). In sommige talen wordt geminatie aangegeven met speciale tekens of diakritische marks; in het Japans wordt het sokuon-teken (small っ) gebruikt om gemination aan te geven, en in het Arabisch wordt het shadda-teken gebruikt om verdubbeling aan te geven.

Voorbeelden: Italiaans heeft woorden als pala (schep) en palla (bal) met verdubbeling van de medeklinker; Finnisch heeft takka (haard) versus taka (rug); het Japans markeert gemination met っ, zoals kita versus kitte (stempel). Consonantgeminatie speelt zo’n rol in klankstructuur, woordvorming en soms betekenis.