connoteren

Connoteren is het proces waarbij een woord of uitdrukking naast zijn letterlijke betekenis ook voortdurend geladen, associatieve betekenissen oproept. Deze aanvullende betekenis noemen we connotatie; de letterlijke betekenis heet denotatie. Connotaties zijn vaak emotioneel geladen en cultureel bepaald.

Connotatie is niet statisch: ze verandert met tijd, regio, doelgroep en communicatiedoel. Verschillende termen kunnen verschillende connotaties hebben ondanks dezelfde denotatie. Zo heeft "thuis" een warme, geborgen connotatie, terwijl "huis" neutraler en functioneler klinkt. Een ander voorbeeld: "slim" roept competentie en respect op; "listig" suggereert misleiding en negatief oordeel, ondanks mogelijk vergelijkbare denotatie van 'intelligentie'.

Connoteren speelt een centrale rol in literatuur, reclame en media: schrijvers en redacteuren kiezen woorden om stemming, houding of geloofwaardigheid te beïnvloeden. Tegenovergestelde of synoniemen hebben vaak uiteenlopende connotaties; die keuze kan het publiek sturen. Ook de toonzetting van een tekst hangt af van connotaties, zoals formaliteit, vriendelijkheid of urgentie.

Bij analyse van teksten is het onderscheid tussen connotatie en denotatie nuttig: denotatie is wat een woord letterlijk betekent in het woordenboek, connotatie wat mensen eraan toekennen op basis van ervaringen en cultuur.