colloïdedeeltjes

Colloïden of colloïdedeeltjes zijn dispersies waarin deeltjes met afmetingen van ongeveer 1 nanometer tot 1000 nanometer verdeeld zijn in een continue fase. Deze deeltjes zijn groter dan moleculen maar te klein om snel te sedimenteren, waardoor de dispersie lange tijd stabiel kan blijven. Colloïden komen voor als vaste deeltjes in een vloeistof (sol), vloeistofdruppels in een vloeistof (emulsie) of als gasbellen en vaste deeltjes in een gas (aerosol of foam bij verschillende systemen). Voorbeelden zijn pigmentpartikels in verf, melk, mayonaise, rook en nevel.

Belangrijke eigenschappen van colloïden zijn onder meer stabiliteit tegen agglomeratie door Brownse beweging en interparticulaire krachten, wat voorkomt dat deeltjes snel uit elkaar vallen. Colloïden vertonen vaak een Tyndall-effect, waarbij lichtbundels in de dispersie worden verstrooid. De stabiliteit wordt vaak verklaard met de DLVO-theorie, die elektrostatistische afstoting en van der Waals aantrekkingskrachten beschrijft. Stabilisatie kan elektrostatisch zijn door oppervlaktelading of sterisch door adsorptie van polymeren of oppervlakte-actieve stoffen.

Productie en controle van colloïden gebeurt via verschillende routes, zoals synthese van vaste colloïden door precipitatie of hydrolyse, mechanische reductie (bijv. milling) voor fijnere deeltjes, en emulsificatie of homogenisatie voor emulsi­ons en foams. De eigenschappen van het colloïd kunnen worden aangepast door choose van stabilisatoren, pH, ionic strength en temperatuur.

Toepassingen van colloïden zijn wijdverspreid en omvatten voedingsmiddelen, farmaceutische en cosmetische producten, coatings en katalyse, evenals materialenwetenschap en analysetechnieken. Colloïden vormen een kernbegrip in wetenschappen en technologie vanwege hun unieke stabiliteits- en transportkenmerken.