chemotherapieën

Chemotherapieën zijn medische behandelingen die kankercellen doden of hun groei remmen met cytotoxische medicijnen. De meeste therapieën worden systemisch aan het hele lichaam gegeven via de bloedbaan, maar ze kunnen ook regionaal of lokaal worden toegediend (bijv. intraperitoneaal of intrathecal) of als orale medicatie worden ingenomen.

Ze werken door snelle celdeling te verstoren: sommige middelen beschadigen DNA, andere remmen de celdeling of verstoren celmetabolisme. Doordat ook normale sneldelende cellen kunnen worden getroffen, treden vaak bijwerkingen op. Het behandelplan varieert per kankersoort en doel: curatief (neoadjuvant of adjuvant), het verlengen of stabiliseren van gevorderde ziekte, of palliatieve zorg. Chemotherapieën worden vaak in combinatie gegeven en in cycli met rustperiodes, zodat het lichaam kan herstellen.

Toediening en planning kunnen verschillen: intraveneuze infusies, orale toediening of regionale toediening zoals intraperitoneale of intrathecale toediening. Doseringsschema’s zijn meestal gebaseerd op lichaamsoppervlak of gewicht en worden aangepast aan respons en bijwerkingen. Behandeling vereist regelmatige monitoring van bloedbeelden, lever- en nierfuncties, en beeldvorming om respons te beoordelen.

Veelvoorkomende bijwerkingen zijn onder meer bloedarmoede, neutropenie, trombocytopenie, misselijkheid en braken, mucositis, haaruitval en vermoeidheid. Langdurige toxiciteit kan leiden tot schade aan hart, nieren of zenuwen. Preventie en behandeling van bijwerkingen, aanvullende ondersteunende zorg en soms groeifactoren zijn vaak onderdeel van het behandeltraject.

Voorbeelden van klassen medicijnen zijn alkylerende middelen (bijv. cyclophosphamide), antimetabolieten (methotrexaat, 5-FU), taxanen (paclitaxel), platinumverbindingen (cisplatin) en anthracyclines (doxorubicine). Onderzoek blijft gericht op betere selectiviteit, minder bijwerkingen en effectievere combinaties.