celdelingscyclus

De celdelingscyclus is de opeenvolging van gebeurtenissen waardoor een eukaryotische cel groeit, haar DNA verdubbelt en uiteindelijk twee dochtercellen vormt. De cyclus bestaat uit interfase en de mitotische fase (M-fase). In sommige weefsels kan een cel ook in G0 terechtkomen, een rusttoestand waarin geen deling plaatsvindt. Het doel van de cyclus is de betrouwbare verdeling van genetisch materiaal en voldoende celgroei voor deling.

Interfase omvat G1, S en G2. In G1 groeit de cel en toetst signalen uit de omgeving en de celgrootte. Tijdens S wordt het DNA verdubbeld. In G2 vindt verdere groei en voorbereiding op de mitose plaats, en vindt controle plaats op volledigheid van DNA-replicatie en afwezigheid van schade. Aan het einde van interfase bereidt de cel zich voor op de M-fase.

De M-fase omvat profase, prometafase, metafase, anafase en telofase, gevolgd door cytokinese. In deze fasen condenseren chromatine tot zichtbare chromosomen, worden ze verdeeld tussen de twee dochterkernen en wordt het cytoplasma verdeeld, waardoor twee identieke dochtercellen ontstaan.

Regulatie en controlepunten: de voortgang door de celdelingscyclus wordt gereguleerd door cycline-afhankelijke kinases (CDK's) in combinatie met cyclines. Belangrijke controlepunten bevinden zich bij de G1/S- en G2/M-checkpoints en, in de M-fase, de spindle-assembly-checkpoint. Externe signalen zoals groeifactoren, voedingsstoffen en cellulaire contact beïnvloeden de cyclus via signaalroutes. Detectie van DNA-schade activeert p53 en andere tumorsuppressoreiwitten die deling kunnen stoppen, herstellen of leiden tot celdood indien nodig.