carrièreaanpassingsvermogen

Carrièreaanpassingsvermogen is een psychologisch construct dat de bereidheid en de hulpbronnen van een individu beschrijft om om te gaan met huidige en verwachte taken in de loopbaanontwikkeling. Het omvat het vermogen om vooruit te kijken, zich aan te passen, te handelen en te reflecteren bij veranderingen in de arbeidsmarkt, functierollen of persoonlijke omstandigheden. Het begrip is dynamisch en contextafhankelijk, en verschilt over fasen van een carrière en tussen culturen.

Het modernste uitgangspunt komt uit de theorie van Savickas, die vier kerndimensies onderscheidt: zorg voor de toekomst van de loopbaan (concern), controle over eigen loopbaankeuzes en gedrag (control), nieuwsgierigheid naar mogelijke loopbaanpaden (curiosity) en vertrouwen in eigen vaardigheden en inzet (confidence). Samen vormen deze dimensies de basis voor adaptief handelen in beroepssituaties.

Factoren die carrièreaanpassingsvermogen beïnvloeden zijn onder meer zelfeffectiviteit, veerkracht, houding ten opzichte van leren en veranderen, en de mate van omgevingsondersteuning zoals opleiding en mentoring. Externe omstandigheden, zoals de dynamiek van de arbeidsmarkt en organisatorisch beleid, spelen eveneens een rol.

Metingen van carrièreaanpassingsvermogen worden vaak gebaseerd op instrumenten zoals de Career Adapt-Abilities Scale (CAAS) en varianten daarvan. Empirisch onderzoek toont dat een hoger adaptatievermogen samenhangt met betere arbeidsprestaties, soepelere loopbaantransities, verhoogde employability en hoger welzijn.

Toepassingen richten zich op loopbaanbegeleiding en HR-ontwikkelingsprogramma’s, met interventies die gericht zijn op loopbaancounseling, leren door ervaring, mentoring en training om de vier dimensies te versterken.

Zie ook: employability, levenslang leren, arbeidsmarktdynamiek.