bijnasynoniem

Bijnasynoniem is een woord met bijna dezelfde betekenis als een ander woord, maar met subtiele verschillen in toon, register, frequentie of collocatie. In de taalkunde en lexicografie verwijst het naar woorden die semantisch dicht bij elkaar liggen, maar niet volledig uitwisselbaar zijn in alle situaties.

In tegenstelling tot echte synoniemen, die in veel contexten zonder verandering verwisselbaar zijn, kent een bijnasynoniem altijd een nuance. Het kan net iets formeler of informeler klinken, een andere mate van beleefdheid of positief/negatief gevoel meebrengen, of beter passen bij een bepaald onderwerp of stijl. Daardoor is de selectie van een bijnasynoniem afhankelijk van context, doelpubliek en gewenste toon.

Typen nuances komen onder meer voor op het gebied van connotatie, register, en collocatie. Voorbeelden: kopen versus aanschaffen (kopen is neutraal en alledaags, aanschaffen klinkt formeler en vaak juridisch of zakelijk); veel versus vele (veel is gebruikelijk in gesproken taal, vele klinkt meer literair of archaïsch); beginnen versus starten (beide betekenen aanvang, maar starten heeft vaak een modernere, mogelijk meer zakelijke lading). Ook kunnen bijnasynoniemen verschillen in welke vaste uitdrukkingen of werkwoorden erbij horen.

Praktisch gebruik: kies een bijnasynoniem met aandacht voor context, doelpubliek en gewenste nuance. Raadpleeg voorbeeldzinnen en corpora om te zien welke toon en stijl het meest overeenkomen met de gewenste betekenis. Zo kun je rijker en preciezer communiceren zonder de kern van de boodschap te verliezen.