bereikbaarheidsmodellen

Bereikbaarheidsmodellen zijn wiskundige en geografische instrumenten die de toegankelijkheid van locaties bepalen binnen een transportnetwerk. Ze geven aan hoe gemakkelijk het is om van een oorsprong naar bestemmingen zoals werkplekken, scholen, zorgvoorzieningen of winkelgebieden te reizen, rekening houdend met reistijd, kosten en andere vormen van impedimenten.

Er bestaan verschillende benaderingen binnen bereikbaarheid. Gravity-modellen koppelen de aantrekkingskracht tussen locaties aan hun size (bijvoorbeeld aantal banen of voorzieningen) en aan reistijd of afstand. Potentieel- of mogelijkheidsmodellen berekenen op elke plek een bereikbaarheidswaarde op basis van beschikbare opties en de kosten of tijd om deze opties te bereiken. Cumulatieve kansen tellen hoeveel geschikte benodigdheden binnen een drempelafstand of een bepaalde reistijd liggen. Isochrone-methoden tekenen contouren rondom een oorsprong waarbinnen een gegeven reistijd mogelijk is met een gekozen vervoerswijze. Ook de twee-staps floating catchment area (2SFCA) wordt toegepast om de bereikbaarheid van voorzieningen te beoordelen, rekening houdend met zowel vraag als aanbod en met competitie tussen locaties.

Data en inputs bestaan uit netwerkgegevens (wegen, openbaar vervoer en dienstregelingen), reistijden en reële kosten, congestie- en reistijdpatronen, en informatie over de aanbieders van voorzieningen en demografische kenmerken van de oorspronggebieden. Outputs zijn onder meer bereikbaarheidsindices, isochrone-kaarten en lijsten van bestemmingen binnen gespecificeerde reistijden, die kunnen worden ingezet voor planning en evaluatie.

Toepassingen liggen op het gebied van stedelijke en regionale planning, vervoersbeleid, ruimtelijke ordening, evaluatie van ongelijkheid in bereikbaarheid en rampen- of crisisrespons. Beperkingen betreffen afhankelijkheid van gegevenskwaliteit, veranderlijke verkeers- en dienstregeling-omstandigheden, modelassumpties en de partly subjectieve selectie van wel/passende criteria, die vaak gevalideerd worden met enquêtes en waargenomen verplaatsingspatronen.