beoordelingsvrijheid

Beoordelingsvrijheid is het vermogen en de bevoegdheid van professionals om beoordelingen te bepalen op basis van vakkennis, normen en relevante criteria, binnen een gegeven kader. Het gaat om discretionaire ruimte bij het bepalen van hoe iets wordt beoordeeld en welke methode daar het meest geschikt voor is, terwijl wel rekening wordt gehouden met de noodzakelijke regels en verantwoording.

In het onderwijs, met name in het hoger onderwijs in Nederland en vergelijkbare systemen, hebben docenten en examencommissie(raden) beoordelingsvrijheid bij het kiezen van toetsvormen en het vaststellen van cijfers. Deze vrijheid vindt plaats binnen het kader van de opleiding en regelgeving zoals de onderwijs- en examenregeling (OER) en de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijke onderzoek (WHW). Het doel is een zo getrouwe weergave van de verworven leeruitkomsten; tegelijkertijd gelden beginselen van eerlijkheid, transparantie en verantwoording. Toetsmatig maakt de beoordelingsvrijheid vaak gebruik van moderatie, standaardisatie waar mogelijk en de mogelijkheid tot bezwaar of beroep bij onvrede.

Beperkingen en waarborgen zijn essentieel: beoordelingsvrijheid mag niet leiden tot willekeur, discriminatie of ongepaste inconsistentie. Er bestaan procedures voor herkansing, herbeoordeling en derdenonderzoek om recht te doen aan gelijke behandeling en aanpassingen voor studenten met speciale behoeften. In bredere termen vindt beoordeling vaak ook toepassing in administratieve en juridische contexten, waar autoriteiten een zekere beoordelingsruimte hebben maar wel verplicht zijn tot een beargumenteerde en proportionalistische besluitvorming.

Samengevat verwijst beoordelingsvrijheid naar de professionele ruimte om te oordelen en te evalueren, binnen kaders van normen, regelgeving en transparantie.