batenkostenverhouding

Baten-kostenverhouding (BKR), ook wel batenkostenverhouding genoemd en soms geschreven zonder koppelteken, is een maatstaf uit de kosten-batenanalyse die de verhouding bepaalt tussen de contant gemaakte baten en de contant gemaakte kosten van een project of beleidsmaatregel. Het doel is te beoordelen of de verwachte voordelen opwegen tegen de investeringen en operationele kosten.

Berekening: BKR = PV(Baten) / PV(Kosten), waarbij PV staat voor de contante waarde tegen een gekozen discontovoet en tijdshorizon. Baten omvatten directe inkomsten, besparingen, vermeden kosten en maatschappelijke voordelen; kosten omvatten investering, exploitatie- en onderhoudskosten en toekomstige uitgaven. Alle bedragen worden contant gemaakt met dezelfde discontovoet en horizon.

Interpretatie: een BKR groter dan 1 duidt op een positief netto-effect (baten groter dan kosten). Een BKR onder 1 wijst op een negatief netto-effect. Bij beleidsbeslissingen worden vaak drempels of beleidsdoelen gehanteerd en ook gevoeligheidsanalyses uitgevoerd om de invloed van de discontovoet en schattingen te beoordelen.

Toepassingen en beperkingen: de BKR is veelal centraal in publieke investeringsanalyse en projectgoedkeuringen. Een belangrijke beperking is dat alleen monetiseerbare baten en kosten worden meegewogen; niet-monetaire effecten zoals reputatie of sociale impact kunnen ontbreken. De BKR is daarnaast gevoelig voor de gekozen discontovoet, tijdshorizon en aannames, en moet vaak worden ondersteund door aanvullende evaluatiemethoden.

Relatie met andere criteria: hoewel de BKR een snelle indicator kan geven, is zij geen vervanging voor een volledige kosten-batenanalyse (CBA) die ook nettowaarde (NPV) en de interne rente (IRR) omvat. In sommige gevallen biedt de BKR een eenvoudige ranking van voorstellen.