batenanalyse

Een batenanalyse is een evaluatiemethode die de baten (voordelen) van een project, beleidsmaatregel of activiteit tegen de kosten afzet. Doel is om de economische en maatschappelijke impact inzichtelijk te maken en zo weloverwogen besluitvorming te ondersteunen. Vaak wordt zij uitgevoerd als onderdeel van een bredere kosten-batenanalyse, waarin zowel directe financiële effecten als indirecte en maatschappelijke waarden worden meegewogen.

Toepassingsgebied: overheden, bedrijven en andere organisaties passen batenanalyses toe bij infrastructuurprojecten, milieubeleid, gezondheidszorg, onderwijs en innovatie. Baten kunnen monetair worden uitgedrukt, maar ook niet-monetaire effecten zoals tijdwinst, veiligheid, milieuverbeteringen of reputatie kunnen in kaart worden gebracht.

Methode: de analyse identificeert en kwantificeert baten en kosten over de beoogde periode, probeert deze te waarderen in monetaire termen en berekent doorgaans een netto contante waarde of een kosten-batenratio. Effecten op lange termijn, onzekerheden en distributie-effecten worden vaak via gevoeligheidsanalyses of scenarioanalyses onderzocht. Bij gebrek aan geldwaarde kunnen ook kwalitatieve beschrijvingen worden opgenomen.

Uitkomsten en interpretatie: een positieve netto contante waarde of een kosten-batenratio groter dan 1 duiden op een verwachte economische meerwaarde. De batenanalyse geeft echter geen sluitend antwoord op alle vragen: niet-monetaire waarden, data-kwaliteit en onzekerheden kunnen de conclusie beïnvloeden en vragen om transparante verantwoording.

Verwante benaderingen zijn kosten-effectiviteitsanalyse en maatschappelijk kostenonderzoek. Belangrijke aspecten zijn transparantie in aannames, de keuzekaders, en de reproductie van berekeningen.