basishoeveelheid

Basishoeveelheid is een meetkundige grootheid die niet afgeleid kan worden uit andere grootheden binnen een meetsysteem. In het Internationaal Systeem van Eenheden (SI) vormen basishoeveelheden de fundamenten voor alle andere grootheden die in de wetenschap en technologie worden gebruikt.

In het SI zijn er zeven basishoeveelheden: lengte, massa, tijd, elektrische stroom, thermodynamische temperatuur, hoeveelheid stof en lichtsterkte. De bijbehorende basiseenheden zijn meter (m), kilogram (kg), seconde (s), ampère (A), kelvin (K), mole (mol) en candela (cd). Andere grootheden kunnen uitgedrukt worden in termen van deze basiseenheden, bijvoorbeeld snelheid als lengte gedeeld door tijd, of energie als massa maal snelheid^2.

Sinds 2019 zijn de basiseenheden gedefinieerd door vaste waarden van natuurconstanten, waardoor ze stabiel en reproduceerbaar blijven. Zo is de meter vastgesteld via de snelheid van licht in vacuüm, en de seconde via de cesium-133-overgang. De kilogram is gekoppeld aan de Planck-constante, de ampère aan de elementaire lading, de kelvin aan de Boltzmann-constante, de mole aan het Avogadro-getal en de candela aan een vaste stralingsnorm. Deze herdefinities zorgen ervoor dat de basiseenheden wereldwijd consistent en onafhankelijk van fysieke objecten of artefacten zijn.

Basishoeveelheden vormen daarmee de kern van metrologie: alle afgeleide grootheden en meetresultaten worden uitgedrukt in termen van meter, kilogram, seconde, ampère, kelvin, mole en candela.