aandachtsonderzoeken

Aandachtsonderzoeken is een verzamelterm voor het wetenschappelijk onderzoek naar hoe mensen selecteren, richten en vasthouden wat relevant is in waarneming en handelen. Het veld bestrijkt cognitieve psychologie, neuropsychologie en cognitieve neurowetenschap en onderzoekt zowel de mechanismen van selectieve en verdeelde aandacht als de neurale systemen die hiermee samenhangen, en hoe aandacht samenwerkt met geheugen, perceptie en bewustzijn.

De kern van het onderwerp omvat concepten zoals overt versus covert aandacht, en drie functies van aandacht: alertheid (waakzaamheid), oriëntatie (richting van de aandacht naar een doelstimulus) en executieve controle (inhibitie en planning van acties). Theoretisch gezien onderscheiden onderzoekers onder meer early selection- benaderingen (waar aandacht bij de stimulus al filtering plaatsvindt), late selectie en attenuatie-technieken, evenals het biased competition-model waarbij stimuli concurreren om beperkte middelen. Bevatten ook de distinction tussen doelgerichte en automatische aandacht.

Onderzoeksmethoden variëren van gedragsexperimenten met taken als de Posner cueing-taak, de Stroop-taak en dichotische luistertaken, tot fenomenen zoals attentional blink en change blindness. In de neurowetenschap zijn EEG/ERP (bijv. N2pc, P300) en fMRI veelgebruikte gereedschappen; TMS wordt soms ingezet om causale invloeden vast te stellen. Neuroanatomisch hangen aandachtprocessen samen met het dorsal attention network (bijv. intrapariëtale sulcus, frontal eye fields) en het ventral attention network (bijv. temporopariëtaalkwab, ventrale prefrontale cortex), met aanvullende rol van de pulvinar en andere thalamische routes.

Toepassingen omvatten klinische aandachtstoornissen zoals ADHD en hersenletselneglect, evenals leeftijdsgerelateerde veranderingen in aandacht en revalidatie.