Zijvertakkingen

Zijvertakkingen zijn zijtakken die uit de hoofdas of stam van een plant of boom groeien. Ze ontstaan uit knoppen langs de romp, takken of oudere delen en dragen bladeren, bloemen en soms vruchten. Samen met de hoofdas en kroon bepalen zijvertakkingen het silhouet, de stevigheid en de productiviteit van de plant.

De ontwikkeling van zijvertakkingen wordt sterk beïnvloed door plantenhormonen, met name auxine en cytokinine. In veel planten houdt apicale dominantie het uitgroeien van zijtakken in bedwang. Als de apicale knop wordt verwijderd of onderdrukt, kunnen latere knoppen uitgroeien tot volwaardige zijvertakkingen. Het patroon van vertakking varieert per soort: bij monopodiale groei blijft één hoofdas dominant, bij sympodiale groei ontstaan opeenvolgende korte vertakkingen.

Zijvertakkingen vervullen verschillende functies. Ze vergroten het oppervlak voor fotosynthese, dragen bij aan de kruinstructuur en kunnen bloem- en vruchtplaatsen bieden. Ze beïnvloeden ook de houtopbouw en, afhankelijk van de positionering en sterkte, de windweerstand van de plant. De kwaliteit van de kroon en de balans tussen groei- en bloeikrachten hangen samen met hoe de zijvertakkingen zich ontwikkelen.

Beheer en toepassing: in tuinbouw en bosbouw worden zijvertakkingen bewust gevormd of beperkt door snoeien en training. Door gericht te snoeien kunnen kruisende of zwakke takken worden verwijderd, de lichttoetreding en luchtcirculatie verbeteren, en een stabieler, evenwichtiger hoofdgestel ontstaan. Bij fruitbomen worden vaak productieve zijvertakkingen bevorderd die vruchten dragen en de arbeid bij oogst vergemakkelijken. Voorbeelden van gewassen met herkenbare zijvertakkingen zijn appel, peer en kers.