WTOregels

WTOregels vormen het juridisch kader van het mondiale handelssysteem, vastgesteld door de Wereldhandelorganisatie (WTO). Ze bestaan uit verdragen en regels die handel in goederen, diensten en intellectueel eigendom ordenen en voorspelbaarheid en non-discriminatie bevorderen.

De kernbeginselen zijn onder meer het meestbegunstigende-natie (MFN) en de nationale behandeling, transparantie en markttoegang. Leden mogen handelsmaatregelen zo ontwerpen dat ze discriminatie beperken; bovendien zijn tarief- en dienstenniveaus in bindende concessies vastgelegd en periodiek te herzien.

Het verdragenkader omvat drie hoofdonderdelen: GATT 1994 voor goederen, GATS voor diensten en TRIPS voor intellectueel eigendom. Daarnaast bestaan gespecialiseerde verdragen zoals SPS (sanitaire en fytosanitaire maatregelen) en TBT (technische handelsbelemmeringen), alsook regels omtrent anti-dumping en subsidies.

Dispute settlement: het geschillenbeslechtingssysteem (DSU) biedt een gestructureerde procedure met panels en, waar mogelijk, een Appellate Body, om naleving af te dwingen. Beslissingen zijn bindend en niet-naleving kan leiden tot sancties of terugvordering van voordelen totdat het land de regels naleeft.

Lidmaatschap en toepassing: WTO-regels zijn van toepassing op alle leden en toetredende landen via toetredingsprotocollen. Leden dienen hun wetgeving en beleid af te stemmen op de afspraken, notificaties te doen en concessies te onderhouden. Speciale en Differentiële behandeling (SDT) biedt ontwikkelingslanden beleidsruimte en flexibiliteit.

Kritiek en beperkingen: de regels kunnen de beleidsruimte in sommige gevallen beperken en leiden tot debatten over milieu, ontwikkelingsdoelstellingen en deelname aan mondiale waardeketens.