Vijftien

Vijftien is het Nederlandse woord voor het getal 15. Het wordt gebruikt als kardinal getal bij tellingen, in datums en bij leeftijdsaanduidingen, bijvoorbeeld “vijftien jaar oud” of “de vijftiende juni”.

Etymologie en verwantschappen: de vorm vijftien is opgebouwd uit vijf en tien, en staat daardoor in dezelfde richting als andere Germaanse talen zoals het Duitse fünzehn en het Engelse fifteen, die eveneens een combinatie van vijf en tien weerspiegelen. De spelling en uitspraak zijn in de loop der tijd gestabiliseerd in het moderne standaardnederlands.

Vormen en grammaticale functies: vijftien is de cardinaliteit van 15. Het bijbehorende ordinale getal is vijftiende, bijvoorbeeld “de vijftiende etappe” of “vijftienjarige leeftijd”. In combinatie met jaar- of datumaanduidingen blijft de basisvorm vaak ongewijzigd naast de context waarin een rangorde of volgorde wordt aangegeven.

Wiskundige kenmerken: 15 is een samengesteld getal, gedeeld door 1, 3, 5 en 15. Het is het product van 3 en 5, en daarmee niet-priem. In hetordo van getallen is 15 ook een triangulair getal (T5 = 15), wat betekent dat het kan worden weergegeven als een driehoek met vijf rijen.

Overige aanduidingen: in repressieve notaties verschijnt 15 in verschillende systemen als XV in Romeinse cijfers, 1111 in binair getalstelsel en 0F in hexadecimale notatie. Vijftien fungeert als een gangbaar referentiepunt in telling en infrastructuur van data en datumformaten in het Nederlands.