Victoriaanse

Victoriaanse verwijst naar de periode en bijbehorende cultuur die in het Verenigd Koninkrijk sterk verbonden is met het bewind van koningin Victoria, van circa 1837 tot 1901. De term wordt ook gebruikt voor de bijbehorende esthetiek en maatschappelijke kenmerken die in brede zin internationaal invloed hadden. De periode valt samen met grote veranderingen in politiek, economie en dagelijks leven, mede door de Industriële Revolutie en de imperialistische expansie van het Britse Rijk.

Tijdens de Victoriaanse periode maakte de samenleving een snelle verandering door van agrarisch naar industrieel en stedelijk. Er ontstond een groeiende middenklasse en urbanisatie nam toe, terwijl armoede en arbeidersomstandigheden zichtbaar bleven in steden. Sociale hervormingen en overheidsmaatregelen probeerden deze kloften te verzachten, maar werden vaak moeizaam uitgevoerd. Rolpatronen en genderverwachtingen werden streng bewaakt, met een ideologie van aparte sferen voor mannen en vrouwen en een nadruk op moraliteit, gezin en respectabiliteit.

Cultureel en artistiek kende het tijdvak een rijke productie. Literatuur bloeide met auteurs zoals Charles Dickens, Elizabeth Gaskell, Wilkie Collins en de Brontës, die zowel sociale realiteit als menselijke drama’s uitbeeldden. In de kunst en architectuur vonden neogotische en revivalstijlen weerklank, terwijl de Pre-Raphaelite beweging invloedrijk was. De Victoriaanse stijl kwam ook tot uitdrukking in mode, interieur en ontwerp, met extravagante jurken, gedetailleerde ornamentiek en karakteristieke bouwvormen.

De erfenis van de Victoriaanse tijd heeft de westerse cultuur op vele gebieden, waaronder literaire genres, sociale hervormingen en esthetiek, verder beïnvloed. De periode wordt algemeen beschouwd als eindigend met de dood van Victoria in 1901, waarna naoorlogse veranderingen de toon van de 20e eeuw zetten.