Verwerpelijkheid

Verwerpelijkheid is een Nederlands begrip dat de kwaliteit of toestand beschrijft van iets wat als verwerpbaar, af te wijzen of af te keuren wordt beschouwd. Het kan slaan op argumenten, voorstellen, hypotheses of beleid en verwijst naar de mate waarin iets zonder verlies van gezicht of integriteit kan worden verworpen.

Etymologisch komt het woord van verwerpen, met de -lijk/ -heid suffix die abstracte termen aanduidt. In spreek- en tekstverband wordt verwerpelijkheid vooral gebruikt om aan te geven hoe gerechtvaardigd of mogelijk een afwijzing is binnen een bepaalde context, en of iets als indépendable of onhoudbaar wordt gezien.

In de filosofie en retoriek wordt verwerpelijkheid vaak gebruikt om de weerlegbaarheid van een bewering of theorie aan te duiden. Het nodigt uit tot kritisch testen en evalueren: hoe makkelijker iemand een bewering kan weerleggen, hoe groter de verwerpelijkheid van die bewering onder tegenargumenten of nieuw bewijs. In deze zin staat verwerpelijkheid dicht bij begrippen als weerlegbaarheid en verifieerbaarheid, al wordt in de formele logica vaak liever gesproken van refutabiliteit of falsifieerbaarheid.

In debat- en beleidscontext kan men spreken van de verwerpelijkheid van een voorstel of maatregel, bijvoorbeeld wanneer het gebrek aan onderbouwing, onverenigbaar is met beleidsdoelen of logische consequenties oplevert. Het begrip fungeert daar als beoordelingskader voor kritisch beleidsonderzoek en besluitvorming.

Zie ook: verwerping, weerlegbaarheid, falsifieerbaarheid, refutabiliteit.

Een duidelijke aanpak vereist contextspecifieke definities, omdat verwerpelijkheid sterk kartogisch verschilt tussen disciplines en intents: wat in een wetenschappelijke discussie verwerpelijk is, kan in een juridische context anders worden beoordeeld.