Valgusdeformiteiten

Valgusdeformiteiten zijn afwijkingen waarbij het distale deel van een ledemaat naar buiten (lateraal) afwijkt ten opzichte van het proximale deel. Ze kunnen op verschillende plaatsen voorkomen, het meest bij de knie (genus valgum), maar ook aan de enkel, elleboog en soms de heup of voet.

Oorzaken en beloop

Valgusdeformiteiten kunnen aangeboren zijn of ontstaan in de kindertijd (ontwikkelingale genu valgum), maar kunnen ook pathologisch zijn door traumata, infecties, metabole aandoeningen zoals rachitis, of neuromusculaire aandoeningen. In de knie is genu valgum vaak fysiologisch in jonge kinderen en kan het vanzelf verbeteren; bij afwijkende groei of ernstigere oorzaken kan behandeling noodzakelijk zijn. Andere vormen zijn cubitus valgus van de elleboog (meestal na fractuur met malaccretie), en planovalgus van de voet (valgusstand van de achtervoet).

Diagnose en beoordeling

De diagnostiek combineert lichamelijk onderzoek met beeldvorming. Klinisch wordt gekeken naar stand en de afstand tussen de knieën of enkels (intermalleolair gebied), de Q-hoek bij de knie of de draaghoek van de elleboog. Röntgenbeelden geven de mechanische as en de gewrichtsuitlijning weer en helpen bij het bepalen van ernst en de locatie van de deformiteit.

Behandeling

Veel milde kinderdeformiteiten vereisen geen ingreep en worden gevolgd tijdens de groei. Behandelingsopties zijn onder meer onbehandeling, skeletsgewijze groeibeperking (bijv. guided growth met platen/haamepiphysiodesis) en bracetherapie. Bij volwassenen of bij ernstige, functioneel beperkende deformiteiten kunnen osteotomieën (zoals knie- of enkelosteotomie) of totale gewrichtsvervangingen noodzakelijk zijn. Complicaties zijn onder meer pijn, instabiliteit en progressieve artrose.

Prognose

Bij kinderen met milde genu valgum is de prognose over het algemeen goed met spontane correctie. De uitkomst hangt af van de oorzaak, de leeftijd en de mate van afwijking.