Uitdrukkelijk

Uitdrukkelijk is een Nederlands woord dat zowel als bijvoeglijk naamwoord als bijwoord kan dienen. Het betekent duidelijk, expliciet of zonder ruimte voor twijfel. In formele en juridische contexten duidt uitdrukkelijk op een bevel, toelichting of toestemming die expliciet en ondubbelzinnig is vastgesteld, bijvoorbeeld wanneer iets verboden, toegestaan of geëist wordt. In minder formele taal kan het ook een sterke nadruk aangeven bij een verzoek of verklaring.

Etymologie en nuance: uitdrukkelijk is opgebouwd uit uit- (naar buiten, openlijk) en drukkelijk, van drukken (in de zin van uitdrukken of krachtig uiten). Het oude druktten begrip verwijst naar iets krachtig en duidelijk uitdrukken. Vergeleken met synoniemen: expliciet wordt vaak gebruikt in technische of formele teksten en benadrukt feitelijke helderheid; nadrukkelijk legt meer nadruk op herhaling of overtuiging; duidelijk is vaak algemener en minder sterk dan uitdrukkelijk.

Gebruik: veelvoorkomend in contracten, regels, beleid en officiële communicatie. Voorbeelden: “Het is uitdrukkelijk verboden te roken in dit gebouw.” “Zij heeft uitdrukkelijk gevraagd om een schriftelijke bevestiging.” “In de uitnodiging staat uitdrukkelijk vermeld dat de bijeenkomst om 9 uur begint.” Het woord draagt een gevoel van zekerheid en onomwondenheid, en laat weinig interpretatieruimte.

Vormen en verwante termen: de afgeleide noun is uitdrukkelijkheid (de eigenschap van uitdrukkelijk te zijn). Verwante woorden zijn expliciet en nadrukkelijk, die in betekenis enigszins overlappen maar elk hun eigen nuance hebben afhankelijk van de context.