Tweepartijconstructie

Tweepartijconstructie is een term uit de politieke wetenschappen die verwijst naar de vorming van een regering die primair gedragen wordt door twee politieke partijen, met een gedeelde verantwoordelijkheid voor het regeringsprogramma en het dagelijkse bestuur. In zo’n constructie streven de twee partijen doorgaans naar een stabiele meerderheid in het parlement via een expliciet coalitieakkoord en een duidelijke verdeling van ministeriële posten. Andere partijen kunnen buiten de regering blijven of op afstand ondersteuning bieden.

In systemen met veel partijen en proportionele vertegenwoordiging komen dergelijke constructies voor wanneer twee partijen sterke electorale posities combineren en besluiten gezamenlijk beleid te voeren, in plaats van deel uit te maken van een bredere meerderheidscoalitie. Een tweepartijconstructie kan stabiliteit en snelle besluitvorming bevorderen, maar brengt ook risico’s met zich mee, zoals beperkte ruimte voor kleinere partijen en mogelijk minder diversiteit aan beleidsingrepen.

Het proces omvat doorgaans onderhandelingen over beleidslijnen, begroting, hervormingen en de verdeling van ministeriële portefeuilles. Er wordt meestal een formeel coalitieakkoord opgesteld waarin de gezamenlijke regeringslijn vastligt. Ministers komen uit beide partijen en werken gezamenlijk aan de uitvoering; soms wordt aanvullende externe steun of een gezamenlijke fractieleiding ingesteld om de meerderheid te versterken.

Kritiek richt zich op de marginalisering van kleinere partijen en op een beperkt spectrum aan perspectieven in het regeringsbeleid. Voorstanders wijzen op duidelijke verantwoordelijkheid, samenhang in beleid en langere regeringsstabiliteit. De aanpak varieert per land en hangt af van het politieke landschap en de grondwettelijke regels voor coalitievorming.