Strafbepalingen

Strafbepalingen zijn de delen van een strafwet die bepalen welke straffen kunnen volgen op een strafbaar feit en onder welke voorwaarden die straffen kunnen worden opgelegd. Zij maken deel uit van het strafrecht en komen doorgaans voor in de Wet op het Strafrecht (het algemene deel) en in bijzondere strafwetten. Een strafbepaling noemt zowel de mogelijke sancties als, in het geval van meerdere opties, de keuzemodaliteiten (bijv. geldboete, vrijheidsstraf, taakstraf, ontzegging van rijbevoegdheid) en de maximale en vaak ook de minimale hoogte of duur daarvan.

Daarnaast beschrijven strafbepalingen vaak wanneer een straf kan worden opgedragen, met inbegrip van voorwaarden voor toepassing van alternatieve of voorwaardelijke straffen (bijvoorbeeld voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd of taakstraf in plaats van detentie). De exacte straf hangt af van factoren zoals ernst van het feit, omstandigheden, en mogelijk recidive; deze factoren zijn vastgelegd in het wetboek en in jurisprudentie.

Strafbepalingen werken samen met de andere bouwstenen van het strafproces: de strafbaarstelling, de culpabiliteit en de afweging van mogelijke bewijslast. Een rechter moet bij toepassing van een straf rekening houden met het legaliteitsbeginsel (geen straf zonder wet) en met zorgvuldige afweging van de proportionaliteit en de doelstellingen van strafoplegging, zoals vergelding, afschrikking en resocialisatie. In de praktijk worden strafbepalingen vaak aangevuld met beleidsregelgeving en rechterlijke uitleg om ze toe te passen op concrete feiten.