Sociaalruimtelijk

Sociaalruimtelijk is een begrip uit de ruimtelijke planning en sociale geografie dat verwijst naar de wisselwerking tussen sociale processen en de ruimtelijke inrichting van de samenleving. Het combineert sociaal (maatschappelijke kenmerken zoals inkomen, opleiding, gezondheid, migratie en sociale cohesie) met ruimtelijk (plaats, structuur van buurten, infrastructuur, bereikbaarheid en landgebruik). In de praktijk gaat sociaalruimtelijk om analyses en interventies die rekening houden met hoe de plek waar mensen wonen en werken hun mogelijkheden en leefomstandigheden beïnvloedt, en andersom hoe sociale trends ruimte-indelingen vormgeven.

Onderzoeks- en planmethoden omvatten vaak GIS-analyses, ruimtelijke statistiek, buurtanalyses, en participatieve benaderingen. Indicatoren voor sociaalruimtelijke thema’s kunnen afstand tot voorzieningen, bevolkingssamenstelling, inkomensongelijkheid, onderwijsniveau, gezondheid en veiligheid zijn. Het doel is vaak sprake van ruimtelijke rechtvaardigheid, toegankelijke dienstverlening en leefbare publieke ruimte.

Toepassingen komen voor in stedelijke herontwikkeling, woningbeleid, mobiliteit, buurtgericht werken en de inrichting van de openbare ruimte. Het begrip ondersteunt beleid dat gelijktijdig oog heeft voor sociale kwaliteit en ruimtelijke efficiëntie, bijvoorbeeld door gemengde woonmilieus, toegankelijke scholen en zorgvoorzieningen, en veilige, ontmoetingsruimtes.

Kritisch gezien vraagt sociaalruimtelijk werk om aandacht voor privacy, het voorkomen van stigmatisering van wijken, en de beperking van gegevensverzamelingsrisico’s. Het is verwant aan velden als urban sociology, geografie, ruimtelijke planning en streek- en stedelijke ontwikkeling.