Schimmelcelmembaan

Schimmelcelmembaan, ook wel schimmelcelmembraan genoemd, is de plasmamembraan die de inhoud van een schimmelcel omsluit. Het vormt een selectieve barrière tussen cytoplasma en omgeving en regelt transport, signaaltransductie en de ruimtelijke organisatie van membraanproteïnen. De membraan ligt onder de celwand en werkt samen met de celwand om vorm, stevigheid en osmotische balans te waarborgen.

De samenstelling van de schimmelcelmembaan bestaat uit een dubbellaag van fosfolipiden en sphingolipiden met ergosterol als belangrijkste sterol, in plaats van cholesterol zoals bij dieren. Daarnaast komen uniek lipidebestanddelen voor, zoals inositolphosphoceramide en glucosylceramide. Ingewikkelde membraanproteïnen zorgen voor transport over de membraan, genezing en signaalprocessen. Voorbeelden zijn kanalen, transporteurs en de plasma-membraan-ATPasen die een protonengradiënt creëren die nodig is voor secundair transport.

Functie en klinische betekenis

De schimmelcelmembaan reguleert de toelating van voedingsstoffen en het verwijderen van afvalstoffen, behoudt osmootsteun en draagt bij aan signalering die de adaptatie aan omgevingsstress mogelijk maakt. Een cruciaal kenmerk is de ergosterol in de membraan, wat de fysieke eigenschappen en permeabiliteit bepaalt. Dit maakt het membraan tevens een belangrijk farmacologisch doel. Antimycotische middelen beïnvloeden de membraan via verschillende routes: azolen remmen lanosterol-14α-demethylase (ERG11) waardoor ergosterolproductie afneemt; polyenen zoals amphotericine B binden ergosterol en vormen poriën; allylamines remmen squalene-epoxidase (ERG1), wat de membraankwaliteit verstoort.

Relatieve verschillen met dierlijke membranen en aanwezigheid van specifieke lipiden zoals IPC dragen bij aan de selectieve werking van antifungale therapieën en aan de variatie tussen schimmelsoorten.