Relateren

Relateren is een Nederlands werkwoord met twee hoofdbetekenissen. Ten eerste kan relateren betekenen het vertellen of beschrijven van gebeurtenissen of feiten, vergelijkbaar met vertell en beschrijven. Bijvoorbeeld: de verslaggever kon de toedracht helder relateren. Deze betekenis komt vooral voor in journalistiek en geschiedschrijving; in alledaagse taal is vaak eenvoudiger te spreken van vertellen of beschrijven.

Ten tweede betekent relateren het leggen van een relatie tussen twee of meer zaken. In deze betekenis wordt vaak gezegd dat variabelen of feiten aan elkaar gerelateerd worden, bijvoorbeeld met constructies als relateren aan, relateren met of relaties leggen tussen. Voorbeelden: onderzoekers relateren de stijging van een gevolg aan factoren zoals leeftijd en leefstijl; de gegevens relateren met elkaar en tonen een patroon. In wetenschappelijk en technisch gebruik komt dit sense regelmatig voor, evenals in data-analyse en statistiek.

Etymologie en geschiedenis: relateren komt uit het Franse relater, met oorsprong in het Latijnse relatus ‘berichten, aangedragen’. Door verloop van taal en invloed van rapporteren verspreidde deze betekenis zich in het Nederlands. Naast deze hoofdbetrekkingen kan relateren ook in bredere zin worden gebruikt als synoniem voor rapporteren of aandragen van informatie, zij het met accent op de koppeling tussen zaken of gebeurtenissen.

Zie ook: relatie, correlatie, relativeren, relay of rapporteren (discussie over verwantschappen). Het onderscheid tussen relateren (informatie vertellen; relaties leggen) en verwante termen zoals relativeren (iets in een bepaalde relativiteit plaatsen) is contextafhankelijk en vereist aandacht voor nuance.