Reflectieproces

Reflectieproces is een systematisch proces waarbij een persoon terugkijkt op een ervaring of handeling om daarvan te leren en toekomstige handelen te verbeteren. Het omvat doorgaans fasen zoals het beschrijven van de situatie, het verkennen van gevoelens en reacties, het evalueren van wat goed ging en wat niet, het analyseren van oorzaken en verbanden, het trekken van conclusies en het formuleren van een concreet actieplan voor komende situaties.

In onderwijs, zorg en bedrijfsleven wordt reflectie gebruikt om professionaliteit te ontwikkelen, deskundigheid te vergroten en besluitvorming te verbeteren. Veelgebruikte raamwerken zijn Gibbs' Reflective Cycle en Kolbs ervaringsleren-model; hoewel men ook zonder model kan reflecteren. Deze modellen bieden een structuur die helpt om systematisch inzicht te krijgen.

Methoden en hulpmiddelen die bij het reflectieproces worden gebruikt, omvatten reflectieverslagen, journaling, portfolio's, intervisie, supervisie en feedbackgesprekken. Het doel is om kritisch, analytisch en zelfbewust te leren handelen.

Voordelen van een goed uitgevoerd reflectieproces zijn onder meer vergroting van metacognitie, kritisch denken, zelfinzicht, betere leerresultaten en hogere kwaliteit van professioneel handelen. Uitdagingen zijn tijdsdruk, de kans op oppervlakkige reflectie, vooringenomenheid en een gebrek aan een veilige omgeving. Succesvol reflecteren vereist heldere doelstellingen, begeleiding, feedback en een cultuur die leren uit fouten ondersteunt.