Procesevaluatie

Procesevaluatie is een evaluatiemethode die zich richt op de uitvoering van een programma, interventie of beleid. Het doel is te begrijpen hoe het programma in de praktijk functioneert, welke factoren de implementatie beïnvloeden en waarom beoogde resultaten al dan niet worden bereikt. In tegenstelling tot effect- of impactevaluaties ligt de aandacht bij wat er tijdens de uitvoering gebeurt, wie erbij betrokken is en welke contextuele factoren een rol spelen.

Belangrijke aandachtsgebieden zijn onder meer naleving of fidelity, de geleverde dosis of intensiteit van de interventie, het bereik (bereik onder de doelgroep), werving en deelname, de context en eventuele aanpassingen die during de uitvoering zijn gemaakt. Deze elementen helpen verklaren waarom een programma werkt zoals bedoeld of juist niet, en waar verbeteringen mogelijk zijn. Procesevaluatie wordt vaak uitgevoerd naast uitkomst- of effectevaluaties om interpretaties van resultaten te ondersteunen en leerpunten te leveren voor toekomstige implementaties.

Data en methoden voor procesevaluatie zijn divers en kunnen zowel kwalitatieve als kwantitatieve bronnen omvatten. Voorbeelden zijn documentanalyse, logboeken, observaties, interviews, focusgroepen, enquêtes en administratieve gegevens. Vaak worden theoretische modellen of implementatiegerichte raamwerken toegepast, zoals RE-AIM of CFIR, om indicatoren te interpreteren en de bevindingen te structureren.

Procesevaluatie is vooral waardevol voor beleidsmakers, programmadirecteurs en uitvoerders, omdat zij hiermee bottlenecks kunnen opsporen, aanpassingen kunnen doorvoeren en verantwoording kunnen afleggen over de uitvoering. Het vereist aandacht voor biases en resource-intensiteit en levert meestal concrete aanbevelingen voor verbeteringen op.