Praktijkonderzoek

Praktijkonderzoek is een onderzoeksbenadering waarbij onderzoekers en professionals uit de praktijk samenwerken om vragen te onderzoeken die direct relevant zijn voor de dagelijkse beroepsuitoefening. Het doel is om de praktijk te verbeteren en tegelijk nieuwe kennis te ontwikkelen die in bredere zin van waarde kan zijn voor vergelijkbare situaties. Het vakgebied wordt vooral gekenmerkt door de nauwe koppeling tussen theorie en praktijk en door relevantie voor het alledaagse werk van professionals.

Kenmerkend voor praktijkonderzoek is de participatieve en co-creërende aanpak: professionals uit het werkveld werken samen met onderzoekers, consultants of docenten aan een gemeenschappelijk vraagstuk. Het onderzoek verloopt doorgaans in cycli van plannen, handelen, observeren en reflecteren, vaak aangeduid als een PDCA-achtige cyclus. De dataverzameling vindt meestal plaats in de eigen praktijkcontext, met een mix van kwalitatieve en kwantitatieve methoden en met aandacht voor implementatie en verantwoording.

Praktijkonderzoek vindt toepassing in diverse sectoren, zoals onderwijs, gezondheidszorg, maatschappelijk werk en bedrijfsleven. De opbrengsten bestaan uit praktijkgerichte aanbevelingen, interventies, draaiboeken, handleidingen en concrete verbeteringen in beroepsprocessen. Daarnaast kan het bijdragen aan theoretische inzichten, vooral waar bestaande theorieën gevoed worden door praktijkervaring en -data.

Uitdagingen en aandachtspunten zijn onder meer de contextgebondenheid van bevindingen, de vraag naar generaliseerbaarheid, tijd- en resourcebeperkingen, en ethische en verantwoordingsoverwegingen. Daarnaast spelen samenwerking, legitimering van resultaten en de kwaliteit van de evidence een rol bij het beoordelen van praktijkonderzoek.