Populatiegebaseerd

Populatiegebaseerd is een term die aangeeft dat een onderzoeksontwerp, interventie of evaluatie gericht is op een gedefinieerde populatie, bijvoorbeeld alle inwoners van een regio, in plaats van op een geselecteerde groep uit klinische instellingen. Het doel is om bevindingen te genereren die representatief zijn voor de hele doelgroep en beter bruikbaar zijn voor beleidsbeslissingen en planning.

In de volksgezondheid en epidemiologie verwijst een populatiegebaseerde aanpak naar studies en programma’s die gegevens opleveren voor de hele populatie of voor een duidelijk afgebakende regio. Het uitgangspunt is dat de verzamelde informatie de kenmerken en uitkomsten van de gehele doelgroep weerspiegelt, waardoor generaliseerbaarheid toeneemt. Dit staat tegenover kliniek- of ziekenhuis-gebaseerde studies, die vaak patiënten uit zorginstellingen omvatten en daardoor kan leiden tot selectie- en biais.

Voorbeelden van populatiegebaseerde toepassingen zijn populatiegebaseerde screeningsprogramma’s die aan alle inwoners van een gebied worden aangeboden, bevolkingsregistraties die ziekten bijhouden en daarmee incidentie en overleving in kaart brengen, en populatiegebaseerde cohortonderzoeken die lange termijn uitkomsten volgen. Ook evaluaties van preventie- of gezondheidsbevorderingsprogramma’s die op populatieniveau worden uitgerold vallen hieronder.

Voordelen van populatiegebaseerde benaderingen omvatten betere externe validiteit, minder selectievertekening en de mogelijkheid om gezondheidsverschillen tussen subgroepen te monitoren en beleidsbeslissingen te informeren. Nadelen zijn onder meer hogere logistieke kosten, grotere operationele eisen, en uitdagingen rond gegevenskwaliteit en privacy. In het algemeen biedt het een bredere, gezinsde en beleidsgerichte kijk op gezondheid en ziekte.