Personenrechten

Personenrechten zijn de basisrechten die ieder mens bij geboorte bezit en bescherming bieden tegen willekeurige inmenging door de overheid en door anderen. Ze vormen de kern van een democratische rechtsorde en dragen bij aan waardigheid, vrijheid en gelijke behandeling.

Het rechtskader voor personenrechten is opgebouwd uit internationale verdragen, nationale grondwetten en wetgeving. Internationaal zijn het de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens, aangevuld door de rechtsbescherming die in de Europese Unie geldt. Nationaal verankeren grondwetten en wetten deze rechten en geven burgers rechtsmiddelen bij schendingen.

De rechten kunnen worden gegroepeerd in verschillende categorieën. Burger- en politieke rechten omvatten onder meer vrijheid van mening en godsdienst, vrijheid van vereniging, recht op leven en veiligheid, rechtsbescherming en gelijke behandeling. Economische, sociale en culturele rechten richten zich op werk, onderwijs, sociale zekerheid en een fatsoenlijke leefstandaard. Privacy en gegevensbescherming zijn steeds belangrijker in het digitale tijdperk en maken vaak deel uit van de bescherming van de persoonlijke levenssfeer.

Beperkingen op personenrechten zijn mogelijk wanneer er een wettelijke grond bestaat en een proportionele afweging plaatsvindt tussen het doel van de maatregel en de inbreuk op de rechten. In juridische procedures toetst de overheid en de rechter of een beperking noodzakelijk, gerechtvaardigd en evenredig is.

Handhaving vindt plaats via rechters, toezichthouders en onafhankelijke mensenrechteninstellingen. Schendingen kunnen worden bestreden via civiele procedures, klachten bij toezichthouders of constitutionele verzoeken.