Parafuncties

Parafuncties, of parafunctionele activiteiten, zijn niet-functionele bewegingen of houdingen van de kaak en de kauwspieren die verder gaan dan normale functies zoals eten en spreken. Ze komen vaak onbewust voor en kunnen regelmatig of langdurig voorkomen. Parafuncties kunnen optreden zowel bij waak- als bij slaap, en worden beschouwd als buitengewone motorische patronen van het masticatoire systeem.

Veelvoorkomende parafuncties zijn onder meer bruxisme (tandenknarsen en -klemmen), kaakklemmen en onnodige tong- of lipdruk tegen de tanden. Daarnaast kunnen bewegingen zoals lipbijten en wangenbijten of andere repetitieve orale gewoonten voorkomen. De ernst en aard van parafuncties variëren per persoon en kunnen samenhangen met stress, angst of bepaalde occlusale factoren.

De mogelijke gevolgen van parafuncties zijn onder meer slijtage van tanden en vullingen, veranderingen in occlusie, toegenomen spierbelasting en soms temporomandibulaire klachten zoals pijn of stijfheid in kaak- en kauwspieren. Langdurige parafuncties kunnen bij sommige mensen bijdragen aan hoeken van slijtage, spontane tandpijn of wisselingen in de kaakstand.

Beoordeling en behandeling richten zich op bewustwording en beheersing van de parafunctie. Werkzaamheden kunnen bestaan uit voorlichting, gedragstherapie en adem- of ontspanningstechnieken, het gebruik van op maat gemaakte occlusale spalken of nachtbeugels, en waar mogelijk behandeling van onderliggende stress of slaapstoornissen. Voor veel patiënten biedt een multidisciplinaire aanpak met tandarts, huisarts of fysiotherapeut de beste kans op vermindering van de parafunctie en eventuele complicaties.