Opsineachtige

Opsineachtige, in het Nederlands vaak aangeduid als opsin-achtige proteïnen, vormen een groep van lichtgevoelige G-eiwitgekoppelde receptoren (GPCR’s) die qua structuur en functie dicht bij de opsinefamilie staan. Net als klassieke opsines binden ze een retinalchromoforium en vormen daarmee fotopigmenten die door licht beïnvloed kunnen worden. Beide dragen zeven transmembranaire domeinen en beschikken over een belangrijkste lysine die retinale via een Schiff-base verbindt; bij blootstelling aan licht isomeriseert retinal en wordt het signaal via G-eiwitten doorgegeven aan het fototransductiepad.

De term opsineachtige omvat zowel klassieke visuele opsines als niet-visuele of extra-oculaire opsines. Voorbeelden hiervan zijn melanopsine, encephalopsine en neuropsine, die betrokken zijn bij niet-beeldvormende functies zoals circadiane entrainment, pupilreflex en andere lichtafhankelijke responsen. Daarnaast komen er ook andere membraanproteïnen voor die verwant zijn aan de opsinfamilie, zoals peropsine en retinale G-proteïnegekoppelde receptor (RGR), die een rol kunnen spelen bij de verwerking of het regenereren van retinale pigmenten. De exacte functies van sommige opsineachtige proteïnen blijven onderwerp van onderzoek.

Evolutionair gezien verschijnen opsineachtige proteïnen in een breed scala van dieren en tonen ze een diversiteit aan spectrale gevoeligheden en signaalroutes. Hun studie levert inzichten op in de oorsprong van lichtdetectie, de differentiatie tussen visionaire en niet-visionaire photoreceptie, en de adaptatie van organismen aan verschillende lichtomstandigheden. Hoewel veel opsineachtige proteïnen lichtgevoelig zijn, kunnen sommige interne functies of organismenstructuren variëren, afhankelijk van de specifieke receptor en context.