Oppervlaktesactieve

Oppervlaktesactieve stoffen, vaak afgekort als oppervlakte-aktieve stoffen, zijn chemische verbindingen die de oppervlaktespanning tussen twee fasen verlagen, meestal tussen water en lucht of tussen water en olie. Door hun amfifiele aard kunnen ze zowel wateraantrekkelijke als vetaantrekkende eigenschappen tonen. Hierdoor verbeteren ze natmaak, bevochtiging, emulgering en reiniging, en spelen ze een sleutelrol in veel industriële en consumentenproducten.

De moleculen hebben een hydrofiele kop en een hydrofobe staart. Boven een bepaalde concentratie vormen ze micellen, waarbij de staarten naar binnen gericht zijn en de kop naar buiten in contact met water. Deze structuur vergemakkelijkt de opname en dispersie van olieachtige stoffen in water en ondersteunt de vorming en stabilisatie van emulsies en vlotter schuim.

Oppervlaktesactieve stoffen worden gegroepeerd in vier hoofdtypen: anionisch (bijv. natriumdodecylsulfaat), kationisch (bijv. cetyltrimethylammoniumchloride), niet-ionisch (bijv. alkylpolyglucosiden) en zwitterionische of amfoterische soorten. Elk type heeft specifieke eigenschappen met betrekking tot oppervlaktespanning, schuimvorming, reinigende kracht en stabiliteit van emulsies, waardoor ze voor verschillende toepassingen geschikt zijn.

Toepassingen omvatten schoonmaakmiddelen, shampoos en wasmiddelen, cosmetica en voedingsmiddelen als emulgatoren, farmaceutische formuleringen, landbouwmiddelen en diverse industriële processen zoals olie-extractie, textielbehandeling en coatings. Daarnaast zijn milieueffecten en veiligheid afhankelijk van de specifieke stof en concentratie; sommige zijn goed biologisch afbreekbaar, andere kunnen irritatie veroorzaken of ecologische impact hebben. Regulering en verantwoorde toepassing spelen een belangrijke rol bij productontwerp en -gebruik.