Ondergaan

Ondergaan is een Nederlands werkwoord met meerdere verwante betekenissen. De kernbetekenis is iemand of iets onderwerpen aan een proces, toestand of gebeurtenis: iets ondergaan betekent het doorlopen of ervaren van dat proces. Voorbeelden zijn: een operatie ondergaan, een onderzoek ondergaan, een grondige inspectie ondergaan of een reorganisatie ondergaan. In deze context wordt het transitief gebruik vaak met het hulpwerkwoord hebben vervoegd: ik heb een operatie ondergaan; we hebben een proef ondergaan.

Een tweede betekenis is intransitief en verwijst naar het ondergaan van verandering of beweging in de fysieke wereld, meestal met het werkwoord gaan in combinatie met het voornaamwoord onder. In deze gebruiksvariant betekent het letterlijk “onder gaan” of onder te gaan, zoals bij de zon die ondergaat: de zon gaat onder. Hier is het hoofdwerkwoord gaan en wordt het prefix onder gescheiden in de tegenwoordige tijd: de zon gaat onder. In de voltooide tijd wordt meestal het samengestelde deel met zijn gebruikt: de zon is ondergegaan.

Grammaticale noties: ondergaan is een scheibaar prefixwerkwoord. In zinnen met een onderwerp dat een proces doormaakt, verschijnt het prefix als deel van het werkwoord dat vlak naast de hoofdwerkwoordsvorm staat (bijv. gaat onder). In compléte vervoeging kan het participium ondergaan aannemen: ondergegaan, en het hulpwerkwoord kan hebben of zijn afhankelijk van de betekenis: is ondergegaan (intransitief) vs. heb ik ondergaan (transitief met object).

Synoniemen omvatten doorstaan, ondervinden of meemaken, afhankelijk van de context.