ondergegaan

Ondergegaan is de voltooide tijdsvorm van het Nederlandse werkwoord ondergaan. Het komt in twee hoofdbetrekkingen voor: een onpersoonlijke, intransitieve betekenis waarin het letterlijk gaat over iets dat onder is gegaan of onder is gegaan (bijvoorbeeld de zon die onder is gegaan), en een transitieve betekenis waarin iemand of iets een proces, gebeurtenis of ervaring ondergaat.

Etymologie en grammatica. Het werkwoord bestaat uit de voorvoeging onder- en het werkwoord gaan, waardoor het letterlijk “ondergaan” betekent. In de intransitieve, eindigende betekenis wordt er vaak het hulpwerkwoord zijn gebruikt: De zon is ondergegaan. In de transitieve betekenis, waarin iemand iets ondergaat (zoals een operatie of een beproeving), wordt doorgaans het hulpwerkwoord hebben gebruikt en blijft het onregelmatige, basisvormsubstantief: Hij heeft een operatie ondergaan; Zij heeft veel te verduren ondergaan.

Gebruik en nuance. Ondergaan kan zowel letterlijk als figuurlijk gebruikt worden.-letterlijk: de zon is ondergegaan; het daglicht is verdwenen.-figuurlijk: iemand ondergaat een proces of gebeurtenis, zoals een operatie, een beproeving of een moeilijke ervaring. In literaire en formele context kan ondergaan ook wijzen op het dragen of doorstaan van iets groots of langdurigs, soms met een gevoel van passiviteit of onontkoombaarheid.

Samenvatting. Ondergegaan verwijst naar het voltooide van een intransitieve verschijning (is ondergegaan) en, in een transitieve zin, naar het ondergaan van een procedure of ervaring (heeft ondergaan). De betekenis varieert van letterlijk verdwijnen tot het doorlopen van een ervaring, afhankelijk van de context.

---