Motiliteit

Motiliteit verwijst naar het vermogen van cellen, weefsels en organismen om beweging te genereren. Bij unicellulaire organismen is motiliteit essentieel voor voortbeweging, voedselopname en verspreiding. Bij meercellige dieren en mensen verwijst het vaak naar de motorische activiteit van organen en systemen, zoals het maagdarmstelsel, de luchtwegen en de skeletspieren.

Op cellulair niveau wordt beweging mogelijk gemaakt door interacties tussen het cytoskelet en motorproteïnen. Actine- en myosinefilamenten veroorzaken spiercontracties, gereguleerd door calciumsignalen. Daarnaast kunnen cellen motiliteit vertonen via reorganisatie van actine tot lamellipodia en pseudopodia. Microtubuli en motoren als dyneïne en kinesine drijven intracellulair transport en extracellulaire bewegingen die beweging mogelijk maken.

Veel voorkomende vormen van motiliteit bij organismen zijn: flagellale beweging (vlagella) bij bacteriën en sommige eukaryoten, ciliaire beweging (cilia) die slijm en deeltjes transporteren, en amoeboïde beweging met pseudopodia. In het menselijk lichaam speelt motiliteit onder andere een rol in dwarsgestreepte en gladde spiercontracties, in peristaltische beweging van het maagdarmkanaal en in mucociliaire klaring van de luchtwegen.

Stoornissen in motiliteit kunnen leiden tot gastro-intestinale klachten zoals dysmotiliteit en ileus, gastroparese en andere aandoeningen. Primair ciliaire dyskinesie is een erfelijke aandoening die mucociliaire motiliteit aantast. Diagnostiek omvat onder meer manometrie, transitmetingen en beeldvorming; behandelingen omvatten prokinetica en leefstijlaanpassingen.