Monarchieën

Monarchie is een staatsvorm waarbij het staatshoofd een monarch is, meestal een koning of koningin. In een monarchie hangt de aard van het bestuur sterk af van de verhouding tussen het koningshuis en de overheid. Er wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen absolute en constitutionele (of parlementaire) monarchieën. In een absolute monarchie oefent de monarch de uitvoerende macht uit en zijn er weinig tot geen constitutionele beperkingen. Historische voorbeelden zijn Frankrijk onder Lodewijk XIV en Rusland onder de tsaren. Vandaag bestaan nog enkele klassieke absolute monarchieën, zoals Eswatini (Swaziland) en, in zekere zin, Saudi-Arabië, waarin de vorst uitgebreide macht heeft over wetten en beleid.

In een constitutionele of parlementaire monarchie heeft de monarch doorgaans een ceremoniële en representatieve rol, terwijl een gekozen kabinet of een premier de dagelijkse regering leidt en de wetgeving vormt. Voorbeelden zijn Nederland, België, Zweden, het Verenigd Koninkrijk en Spanje. De grondwet legt de bevoegdheden vast en de monarch fungeert als nationaal symbool en bump aan diplomatieke taken, zonder dagelijkse politieke macht.

Er bestaan ook electieve monarchieën, waarin de monarch wordt gekozen uit een specifieke groep potentiële kandidaten. Een bekend hedendaags voorbeeld is Maleisië, waar de Yang di-Pertuan Agong om de vijf jaar wordt gekozen uit de sultans van de deelstaten. Historisch waren electieve elementen aanwezig in het Heilige Roomse Rijk.

In de moderne tijd zijn de meeste monarchieën constitutioneel; onderhandelingen over legitimiteit, erfelijke privileges en overheidskosten versus stabiliteit, continuïteit en symbolische waarde blijven veelbesproken onderwerpen in publieke debatten.