Metalenzuren

Metalenzuren is een verzamelnaam die in de chemie wordt gebruikt voor zuren waarin een metaal in een relatief hoge oxidatietoestand centraal staat, vaak als onderdeel van een oxo‑groep (bijvoorbeeld H2CrO4, H2MoO4). De term wordt niet altijd strikt gehanteerd; vaker spreekt men van metaaloxo‑zuren of van de oxozuren en polyoxometalaten van overgangsmetalen. Kenmerkend is dat veel van deze verbindingen in oplossing snel naar hun corresponderende oxo‑anionen (bijv. CrO42−, MoO42−, WO42−, MnO4−) dissociëren of als hydraten en polymeren voorkomen.

Voorbeelden zijn chromisch zuur (metaaloxo‑zuur van chroom), permangaanzuur (HMnO4, instabiel en meestal als permanganaat‑anion aanwezig), molaardig en wolfraamzuur (H2MoO4, H2WO4) die vaak als vaste hydraten of in polyoxometalatische structuren voorkomen. De eigenschappen variëren sterk: sommige zijn sterke oxidatiemiddelen en toxisch, andere zijn zwak zuur en slecht oplosbaar. Veel metalenzuren zijn industrieel relevant als oxidatoren, katalysatoren of tussenproducten bij metaalchemie, maar sommige — met name verbindingen van chroom(VI) — vormen gezondheids- en milieugevaren.

In de praktijk worden metalenzuren vaak bestudeerd onder de noemers van anorganische oxozuurchemie, overgangsmetaalchemie en polyoxometalaten. Veel van hun toepassingen en risico’s hangen af van de specifieke metaaloxidatietoestand, pH‑afhankelijke speciaties en de neiging tot polymerisatie of precipitatie.